Araç muayene paraları kime gidiyor? Son yıllarda araç muayene ücretlerinde hissedilir seviyede yaşanan artışlar sebebiyle bu soru günden güne daha fazla sorulur hale geldi. Pek çok kişi ödedikleri araç muayene ücretlerinin devlete mi özel sektöre mi gittiğini sorgular nitelikte farklı farklı mecralarda beyanlarda bulunuyor. Biz de bu yazımızda, araç muayenelerinde alınan ücretlerin kime gittiği hususunu açıklamaya çalışacağız.
Araç muayeneleri daha önceleri, aracısız bir şekilde direkt olarak devlet eliyle Karayolları Genel Müdürlüğüne bağlı muayene istasyonları aracılığıyla yapılıyordu. Gerçekleştirilen özelleştirme kapsamında 2008 yılında ihaleyi kazanan TÜVTÜRK ortaklığına araç muayene istasyonlarının devri yapıldı. Bu tarihten sonra araç muayene istasyonları TÜVTÜRK tarafından işletilmeye başlandı. Yapılan sözleşme gereğince 20 yıl boyunca araç muayene istasyonları TÜVTÜRK tarafından işletilecek.
Kısaltması Tüvtürk olan şirket, Alman Tüv Süd Grubu ile Doğuş Grubun ortaklığından doğmuştur. Bu iki şirket araç muayene istasyonlarının işletmesini 20 yıllığını girdikleri ihale ile kazanmıştır. Peki, araç muayenesinden elde edilen gelirlerin tamamı bu şirkete mi gidiyor?
Araç muayene paraları kime gidiyor? TÜVTÜRK tarafından yürütülen araç muayene hizmetlerinden elde edilen paranın tamamı bu şirketin kasasına girmiyor. Hesaplama ise şu şekilde yapılıyor. Muayene ücretlerinin ne şekilde kimin kasasına gireceği Karayolları Trafik Kanununda açıkça belirtilmiştir. Trafik Kanununun 35.maddesine göre muayene ücreti “…yetki verilen gerçek veya tüzel kişilerce bir ay içinde muayene ücreti olarak doğrudan elde edilen hasılat ile yetki devrettikleri alt işleticilerce muayene ücreti olarak elde edilen hasılat tutarı toplamının (katma değer vergisi hariç) ilk üç yıl % 30’u, sonraki yedi yıl % 40’ı, daha sonraki on yıl % 50’si …” hazineye yani devlet kasasına aktarılmaktadır.
Devlet kasasına giren sadece bununla sınırlı değildir. Süresi içerisinde yaptırılmayan muayenelerde bilindiği üzere muayene ücretinin yanısıra muayene ücretinin % 5’i oranında muayene gecikme bedeli de tahsil edilmektedir. Tahsil edilen bu muayene gecikme bedelleri de (geciken her ay için % 5 . dekay için bkz.) yine aynı Kanun uyarınca devletin kasasına aktarılmaktadır. Yapılan muayenelerin süresi içerisinde ve doğru bir şekilde hesaplanarak hazineye aktarılıp aktarılmadığı devletin yetkili kurumları tarafından denetlenmektedir.
Araç muayene ücretlerinin ne şekilde kime ödeneceğini ortaya koyan Trafik 6047 sayılı Karayolları Trafik Kanununun tam metnine buradan ulaşabilirsiniz. Periyodik araç muayeneleri ile diğer araç muayene işlemlerinin trafik güvenliğinin korunabilmesi için önemli bir unsur olduğu hemen her araç sahibi tarafından kabul edilmektedir. Bu hususa itiraz eden araç sahibi ise yok denecek kadar azdır. Ancak, muayene istasyonlarında tamirat veya tadilat yönünden hiçbir malzeme değişimi veya işçilik yapılmamasına rağmen, kısa sürede tamamlanan araç muayene hizmeti sonucunda tahsil edilen araç muayene ücretleri de makul karşılanmamaktadır. Bu bedele her yıl yeniden değerleme oranında zam yapılması da yine araç sahipleri tarafından tepki ile karşılanmaktadır.
İlerleyen zamanda, araç sahiplerince itiraz edilen bu hususlarda yetkililer tarafından bir çalışma yapılır mı bilinmez elbet. Ancak geçmiş yıllardaki uygulamalara bakarak muayene ücretlerinde yaşanan artışların devam edeceğini öngörmek çok da zor değil. Umarız bu durum tez zamanda değişir ve muayene ücretleri makul seviyelere çekilir.